Emerytura pomostowa to specjalny rodzaj świadczenia emerytalnego, który umożliwia wcześniejsze przejście na emeryturę osobom wykonującym pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. W tym artykule wyjaśnimy, kto może skorzystać z emerytury pomostowej, jakie warunki należy spełnić oraz jak przebiega proces ubiegania się o to świadczenie.
Czym jest emerytura pomostowa?
Emerytura pomostowa to świadczenie, które zostało wprowadzone w Polsce jako rozwiązanie przejściowe w związku z likwidacją wcześniejszych emerytur z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Jest przeznaczona dla osób, które rozpoczęły pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 roku.
Głównym celem emerytury pomostowej jest umożliwienie wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej osobom, które wykonywały pracę w warunkach negatywnie wpływających na zdrowie, powodujących wraz z wiekiem zmniejszenie sprawności psychofizycznej pracownika.
Ważna zmiana!
W 2023 roku wprowadzono istotną zmianę w ustawie o emeryturach pomostowych - zniesiono wygasający charakter tego świadczenia. Oznacza to, że prawo do emerytury pomostowej będą miały również osoby, które rozpoczęły pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 31 grudnia 1998 roku.
Kto może ubiegać się o emeryturę pomostową?
Aby uzyskać prawo do emerytury pomostowej, należy spełnić łącznie następujące warunki:
- Urodzić się po 31 grudnia 1948 roku;
- Wykonywać pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienioną w ustawie o emeryturach pomostowych przez co najmniej 15 lat;
- Osiągnąć wiek co najmniej 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni);
- Posiadać okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat (kobiety) lub 25 lat (mężczyźni);
- Przed 1 stycznia 1999 roku wykonywać pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienioną w ustawie o emeryturach pomostowych;
- Po 31 grudnia 2008 roku wykonywać pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wymienioną w ustawie o emeryturach pomostowych;
- Zakończyć pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Rodzaje prac uprawniających do emerytury pomostowej
Ustawa o emeryturach pomostowych zawiera wykaz prac wykonywanych w szczególnych warunkach oraz prac o szczególnym charakterze, które uprawniają do emerytury pomostowej. Wśród nich znajdują się m.in.:
Prace w szczególnych warunkach:
- Prace pod ziemią
- Prace na wysokości powyżej 3 metrów
- Prace w warunkach gorącego mikroklimatu
- Prace w warunkach zimnego mikroklimatu
- Prace fizyczne powodujące wydatek energetyczny powyżej 8400 kJ dla mężczyzn i 5000 kJ dla kobiet
- Prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego
- Prace w warunkach narażenia na działanie ołowiu, kadmu, rtęci i innych substancji toksycznych
- Prace w warunkach narażenia na działanie substancji rakotwórczych
- Prace przy przetwórstwie azbestu
- Prace w hutnictwie
- Prace przy produkcji szkła i wyrobów ceramicznych
- Prace związane z obróbką drewna
- Prace związane z wytwarzaniem i przetwarzaniem materiałów wybuchowych i łatwo palnych
Prace o szczególnym charakterze:
- Prace pilotów statków powietrznych
- Prace członków załóg statków morskich
- Prace maszynistów pojazdów trakcyjnych
- Prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym
- Prace funkcjonariuszy straży pożarnej
- Prace funkcjonariuszy służby więziennej
- Prace ratowników górniczych
- Prace nurków i kesoniarzy
- Prace ratowników medycznych
- Prace wykonywane przez dziennikarzy
- Prace wykonywane przez personel medyczny na blokach operacyjnych, oddziałach anestezjologii, reanimacji i intensywnej terapii
- Prace wykonywane przez nauczycieli w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii
Wysokość emerytury pomostowej
Wysokość emerytury pomostowej jest ustalana według zasad obliczania emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku. Podstawę obliczenia emerytury pomostowej stanowi:
- Kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, zwaloryzowanych do dnia nabycia prawa do emerytury pomostowej;
- Kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego;
- Środki zgromadzone na subkoncie.
Wysokość emerytury pomostowej nie może być niższa od kwoty najniższej emerytury określonej w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Proces ubiegania się o emeryturę pomostową
Aby ubiegać się o emeryturę pomostową, należy przejść następującą procedurę:
1. Zgromadzenie dokumentacji
Przede wszystkim należy zgromadzić dokumenty potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Najważniejsze dokumenty to:
- Świadectwa pracy
- Zaświadczenia pracodawcy o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
- Angaże, umowy o pracę, pisma o powierzeniu określonych obowiązków
- Dokumenty potwierdzające staż pracy (minimum 15 lat w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze)
- Dokumenty potwierdzające okres składkowy i nieskładkowy (minimum 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn)
2. Złożenie wniosku
Wniosek o emeryturę pomostową (formularz EMP) wraz z dokumentacją należy złożyć w oddziale ZUS właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. Wniosek można złożyć:
- Osobiście w placówce ZUS
- Za pośrednictwem poczty
- Elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS)
3. Rozpatrzenie wniosku
ZUS rozpatruje wniosek o emeryturę pomostową w terminie 30 dni od jego złożenia wraz z wymaganą dokumentacją. W przypadku konieczności przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, termin ten może być dłuższy.
4. Decyzja
Po rozpatrzeniu wniosku, ZUS wydaje decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania emerytury pomostowej. Od decyzji przysługuje odwołanie do Sądu Okręgowego - Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.
Czy można łączyć emeryturę pomostową z pracą?
Emerytura pomostowa jest zawieszana w przypadku podjęcia przez emeryta pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, niezależnie od wysokości osiąganego przychodu.
W przypadku podjęcia innej pracy zarobkowej, emerytura pomostowa podlega zawieszeniu lub zmniejszeniu na zasadach określonych w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tzn.:
| Przychód | Konsekwencje dla emerytury pomostowej |
|---|---|
| Do 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia | Emerytura wypłacana w pełnej wysokości |
| Powyżej 70% do 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia | Emerytura zmniejszona o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia |
| Powyżej 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia | Emerytura zawieszana |
Najczęstsze problemy i pytania
1. Brak dokumentacji potwierdzającej pracę w szczególnych warunkach
Jeśli nie posiadasz dokumentów potwierdzających wykonywanie pracy w szczególnych warunkach, możesz:
- Zwrócić się do byłego pracodawcy o wydanie zaświadczenia
- Jeśli zakład pracy został zlikwidowany, poszukać dokumentacji w archiwum
- Złożyć wniosek o wydanie kopii dokumentacji pracowniczej w Archiwum Państwowym
- W ostateczności, rozważyć wszczęcie postępowania przed sądem o ustalenie faktu wykonywania pracy w szczególnych warunkach
2. Czy praca w niepełnym wymiarze czasu liczy się do emerytury pomostowej?
Tak, praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wykonywana w niepełnym wymiarze czasu pracy jest uwzględniana przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
3. Co w przypadku wykonywania różnych rodzajów prac w szczególnych warunkach?
Jeśli osoba wykonywała różne rodzaje prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, do okresu 15 lat wlicza się łącznie wszystkie okresy wykonywania takich prac, niezależnie od ich rodzaju.
Podsumowanie
Emerytura pomostowa to istotne świadczenie dla osób, które przez lata wykonywały pracę w trudnych, szkodliwych dla zdrowia warunkach. Dzięki niej mogą one wcześniej zakończyć aktywność zawodową i odpocząć po latach pracy w warunkach negatywnie wpływających na zdrowie.
Należy pamiętać, że ubieganie się o emeryturę pomostową wymaga spełnienia wielu warunków i zgromadzenia odpowiedniej dokumentacji. Dlatego też warto rozważyć skorzystanie z pomocy profesjonalnego doradcy emerytalnego, który pomoże przejść przez cały proces i uzyskać należne świadczenie.
Jeśli masz pytania dotyczące emerytury pomostowej lub potrzebujesz pomocy w zgromadzeniu dokumentacji, skontaktuj się z naszymi ekspertami. Pomożemy Ci określić, czy kwalifikujesz się do tego świadczenia i przeprowadzimy Cię przez cały proces ubiegania się o emeryturę pomostową.
